Gemeente: sta op!

‘’We zijn overlevenden van martelingen, maar in Moria werden we niet eens als mensen behandeld.’’ Een verdrietig citaat uit het rapport van Artsen zonder Grenzen (AZG) dat deze week verscheen. Het onderzoek gaat over de opvang van vluchtelingen op de Griekse eilanden. Het schetst een onthutsend beeld over de situatie aan de grenzen van Europa. Eén van de grootste kampen op de Griekse eilanden heet ‘Moria’. Op de berg Moria offerde Abraham zijn zoon Izak. In het kamp Moria offeren wij op dit moment onze christelijke waarden.

Kampen in Griekenland

Wie verblijven er eigenlijk in de kampen op de eilanden? Ruim 40% van de kampbewoners die AZG helpt is vrouw. Een derde is kind. Vijf procent is jonger dan 5 jaar oud. Een deel van de asielzoekers overleefde martelingen en/of andere vormen van zwaar geweld. Deze overlevenden vertellen: ”Wij die het meest vernederende en onoverkomelijke geweld hebben meegemaakt, kunnen niets anders dan een onmenselijke en vernederende behandeling afwijzen.’’ Wat is dan het probleem waar men in de Griekse asielkampen mee wordt geconfronteerd?

De leefomstandigheden in de kampen stellen kinderen bloot aan een ongezonde en onveilige omgeving. Tussen 2018 en 2020 heeft AZG meer dan 42.000 pediatrische consultaties uitgevoerd. De meest voorkomende problemen hielden verband met slechte sanitaire voorzieningen en blootstelling aan koud weer. In de loop der jaren zijn er systematische tekortkomingen geweest op het gebied van bescherming en toegang tot essentiële diensten zoals stromend water, onderdak en basisgezondheidszorg. Daarnaast rijzen de mentale problemen de pan uit. Voor traumaverwerking is nauwelijks ruimte. De stress, onzekerheid en erbarmelijke levensomstandigheden verergeren dit alleen maar.

Trauma’s bij kinderen

In het rapport stelt een psycholoog: “De belangrijkste reden dat kinderen ziek worden, is dat de meesten al getraumatiseerd zijn. Ze zijn getraumatiseerd in hun land van herkomst, dan tijdens hun reis hier en dan in Moria. Het zijn gevechten, steekpartijen of politiegeweld, en natuurlijk ook de brand heeft hen zwaar getraumatiseerd. Wat de hersenen nodig hebben is stabiliteit, veiligheid en voorspelbaarheid, en geen van deze zijn aanwezig. Ze waren er niet in het oude Moria en ze zijn ook niet in het nieuwe kamp.” Meer over de situatie in de kampen in het rapport van AZG.

God van Recht

Sluiten we onze ogen voor dit leed? Als wij zwijgen, zullen de stenen spreken! In onze achtertuin laten we mensen op de vlucht aan hun lot over. In de Bijbel lezen we over een God Die Recht verschaft aan de vreemdeling (Deut. 10:18). We lezen over een God die ons oproept hen lief te hebben als onszelf (Lev. 19:34). We mogen het recht van de vreemdeling niet buigen (Deut.24:17). Sterker nog, en dit zijn niet mijn woorden maar die van God: ‘’Vervloekt is wie het recht van de vreemdeling, de wees en de weduwe buigt! (Deut. 27:19). Harde woorden die ons dwingen tot verootmoediging!

Angstkreet uit Moria

Het recht wordt bewust en planmatig gebogen terwijl wij onze verantwoordelijkheid afschuiven op Griekenland. Het recht wordt gebogen in onze Europese achtertuin terwijl in het huis klinkt: ‘grenzen dicht, vol is vol’. Troubadour Theo van Teijlingen zingt in een lied over een vluchtelinggezin: ‘’Verlatend en vluchtend, ze gingen op weg. En wie heeft hun angstkreet gehoord? Rijke kerk, ze staan aan je poort…’’ Doen we open voor hen die kloppen aan onze poorten? Horen wij de angstkreet die nu luid klinkt vanaf de Griekse eilanden? God hoorde naar de angstkreet van Izak op de berg Moria. Horen wij de angstkreet van de kinderen in het kamp Moria?

Waarden van het Koninkrijk

Hoe moeten we als christenen hiermee omgaan? Ik zou willen suggereren om eerst bij onszelf te rade te gaan. Prevaleert ons land of het Koninkrijk? Gaan we mee in de aardse politieke retoriek over grenzen en gelukszoekers? Of staan we op voor de waarden die gelden voor burgers van het Koninkrijk? Zoek eerst het Koninkrijk, en Zijn Gerechtigheid. ‘’En Zijn gerechtigheid’’ wordt vaak niet geciteerd. Laten we pal staan voor gerechtigheid en Zijn Koninkrijk.  Leven als kinderen van het Koninkrijk vraagt dat we staan voor de waarden van dit Koninkrijk. Ook als dit ons iets kost, ook als dit ons land iets kost.

Profetische taak

Het is niet mijn doel om te komen met concrete oplossingen voor de problematiek in Griekenland. En ik ben al helemaal niet in staat om een voorstel te doen voor een succesvolle Europese migratiepolitiek. Wel geloof ik dat het de profetische taak is van de Gemeente en de leden van het Lichaam van Christus om onze stem te laten horen in een samenleving waar het recht stilzwijgend gebogen wordt.

Oproep aan de kerk

Vanuit Gave Veste roepen we kerken in Vlaanderen op om te staan voor het recht van de vreemdeling. Voor sommige kerken vraagt dit allereerst om de stilte rondom dit onderwerp te doorbreken. Voor andere vraagt dit om blijvend te bidden voor mensen op de vlucht en hen ook in de praktijk te (blijven) omarmen. Voor alle kerken vraagt dit om de Bijbelse oproep met betrekking tot vreemdelingen te laten horen in de gemeente.

Gebed

Laat ons samen bidden.

Barmhartige Vader, U die Recht verschaft aan de onderdrukten. Ik kom tot U in verdriet… Ik ben geconfronteerd met onrecht in de kampen op de Griekse eilanden. Vader, ontferm U over de mensen op de vlucht. U roept op om de vreemdeling lief te helpen, help mij toch om dit te kunnen. Ik word stil na het horen van de angstkreet uit Moria. Vader, in stilte kom ik nu tot U.

Stil gebed

Barmhartige Vader, U die Recht verschaft aan de onderdrukten. Ik bid U om moed om te spreken over het onrecht. Ik bid U om recht voor de mensen op de Griekse eilanden. Zegent U toch onze broeders en zusters die hen op dit moment ondersteunen en Licht brengen in een duistere plaats. Geef wijsheid aan politici om rechtvaardig beleid te maken. Open mijn hart voor de onderdrukten. Laat Uw gemeente ontwaken zodat zij de vluchteling omarmt. Heer, ontferm U. Amen. 

Jelle Rijkeboer

Directeur Gave Veste vzw
Christelijk werk onder vluchtelingen