Ik hoor regelmatig van christenen dat islamitische terreuraanslagen de ware aard van de islam onthullen. Met andere woorden, moslims die beweren dat de islam een godsdienst van vrede is, zijn zelf bedrogen of proberen anderen met opzet te bedriegen. De onderliggende boodschap is dat de islam een bedreiging vormt die als zodanig erkend en aangepakt moet worden.

Deze redenering is aantrekkelijk in haar eenvoud. Het reduceert een complexe kwestie tot een eenvoudig ‘wij versus zij’ verhaal. Het spreekt tot onze emoties (vooral onze angst) in plaats van ons verstand en heeft de mogelijkheid om publieke opinie te polariseren in voor of tegen.

Zwart-wit denken in de Bijbel

De Bijbel maakt ook gebruik van sterke contrasten om haar boodschap krachtig over te brengen. De brieven van Johannes bijvoorbeeld, maken veelvuldig gebruik van de metaforen van licht en duisternis, liefde en haat. De boodschap is duidelijk: in het licht wandelen betekent God gehoorzamen door lief te hebben, terwijl in de duisternis wandelen opzettelijke ongehoorzaamheid t.o.v. God is, met als gevolg dat je jezelf buiten de plannen van God plaatst. Er is een keuze te maken, het is het één of het ander. Voor de schrijvers van het Nieuwe Testament is de komst van de Messias niet alleen een kruispunt in de geschiedenis, maar ook een kruispunt in het hart van ieder persoon: de keuze om de heerschappij van Jezus te erkennen of af te wijzen.

Wijsheidsliteratuur in de Bijbel

Anderzijds is er in de Bijbel een andere soort literatuur terug te vinden, die de complexiteit van het menselijk bestaan verkent op een manier die minder zwart-wit is. Deze wordt vaak aangeduid als ‘wijsheidsliteratuur’, waarbij de boeken Job, Spreuken, Hooglied en Prediker behoren. Deze geschriften verkennen de verschillende menselijke emoties en gedachten, analyseren ze en proberen uit te drukken wat het betekent om mens te zijn, geschapen naar Gods beeld. Vaak maken deze geschriften gebruik van complexe beelden met meerdere lagen van betekenis, zoals het beeld van de tuin in Hooglied.

Geen makkelijke antwoorden

Dit alles schrijf ik om te zeggen dat we soms zwart-wit moeten zijn in onze communicatie, terwijl het op andere momenten beter is om een genuanceerder beeld te geven dat dieper ingaat op de complexiteit van het menselijk leven. Onze eerste reactie op de aanslagen in Frankrijk en Wenen is eenvoudig: we zijn ontsteld en erkennen de daden als moreel onverantwoord. Hier is geen twijfel over en onze communicatie moet daarin duidelijk zijn. Maar wanneer we proberen de motivaties achter deze verschrikkelijke daden te begrijpen en zoeken naar hoe we gelijkaardige gebeurtenissen kunnen voorkomen, is het beter om de benadering van de wijsheidstraditie te verkiezen. We moeten erkennen dat er geen gemakkelijke antwoorden zijn, dat het hart boven alles bedrieglijk is, en dat alleen de Geest van God het hart van een mens kan doorgronden.

Verwissel niet doel en middel

Een moslim vertellen dat zijn visie op zijn eigen geloof verkeerd is, is voor de meesten van ons een onverstandige vorm van communicatie. Het bereikt weinig, het geeft slechts aanstoot. Ons doel is niet om alle moslims ervan te overtuigen dat de extremistische vorm van de islam de enige authentieke versie van hun geloof is. Nee, ons doel is om alle mensen in de richting van een Bijbelse kijk op de werkelijkheid te wijzen. Om iedereen, ook moslims, uit te nodigen om in het licht te wandelen dat nu in Christus Jezus geopenbaard is.

Luisteren

Ik geloof dat een benadering zoals we die zien in de wijsheidsliteratuur vruchtbaarder is voor onze dialoog met moslims. Het gaat erom dat we luisteren naar de verschillende stemmen binnen de moslimgemeenschap. Iedere stem binnen die gemeenschap is een poging om antwoord te geven op de vraag: hoe leven we als moslim in het Europa van de 21^ste eeuw? Wanneer we goed luisteren zullen we snel beseffen dat DE islam niet bestaat, net zoals HET christendom ook niet bestaat. Elke moslim (zoals elke christen) beleeft zijn geloof op een persoonlijke manier en zal voor zichzelf zijn traditie interpreteren. Misschien veronderstellen sommigen van ons verkeerd dat er slechts één islam is (namelijk de gewelddadige, extremistische versie) omdat wij ten onrechte *

Samen naar een Bijbels kader

Wat betekent dit alles? Het betekent dat we als christenen het geloof van onze moslimburen niet zomaar kunnen afdoen als ‘achterlijk’ of zelfs ‘gevaarlijk’. We moeten naar ze luisteren om zo hun visies te proberen begrijpen en op zoek te gaan naar verbindingen met onze traditie. Dit met als doel om ze uit te nodigen om hun eigen angsten en verlangens te plaatsen binnen een Bijbelse kader. Deze benadering is niet gemakkelijk. Het is gemakkelijker om simpelweg hun standpunten te verwerpen. De in dit artikel beoogde benadering vergt meer tijd en energie, maar doet meer recht aan de complexe aard van het menselijk hart en biedt meer mogelijkheden voor onze moslim vrienden om een verbinding te vinden met het Bijbelse verhaal. Of met andere woorden, om hun plaats te vinden binnen Gods plannen.

David Delameillieure

*We kunnen onderscheid maken tussen de sociale realiteit van het christendom als een religie gekenmerkt door breed gedeelde geloofsovertuigingen en praktijken onder degenen die zich identificeren als ‘christen’, en de objectieve boodschap van de Bijbel, soms aangeduid als ‘het Evangelie’. Het is de vreugdevolle taak van insiders (mensen die tot de traditie behoren) om te proberen de meest nauwkeurige interpretatie van die boodschap te vatten. Mijn punt is dat wij als outsiders niet hetzelfde voor de Islamitische traditie kunnen doen.